Yapay zeka insanlık tarihinin en dönüştürücü gücü olacak

4 yaşından itibaren satrançta olağanüstü bir yetenek sergilemişti. 17 yaşına geldiğinde ilk video oyununu yaratmıştı. 2024 yılında, 48 yaşındayken, Demis Hassabis, protein yapısı tahmini alanındaki çığır açan yapay zekâ araştırmaları nedeniyle meslektaşı John M. Jumper ile birlikte Nobel Kimya Ödülü’ne layık görüldü.

Londra’da Kıbrıslı Rum bir baba ve Singapurlu bir annenin çocuğu olarak dünyaya gelen Hassabis, yapay zeka alanında öncü isimlerden biri olarak kabul ediliyor. 2014 yılında Google tarafından satın alınan DeepMind’ın CEO’su ve kurucu ortağıdır.

Hassabis, geçen hafta Atina’yı ziyaret ederek Başbakan Kiriakos Miçotakis ile görüşerek Atina İnovasyon 2025 konferansı kapsamında yapay zekâ, etik ve demokrasi konularını ele aldı. Cuma günü Herodes Atticus Odeon’unda yaptığı görüşmede, Kathimerini’ye “akıllı” teknolojilerle ilgili umutlar ve endişeler hakkında konuştu. Ayrıca, 1974’te Gazimağusa’dan göç etmenin yarattığı travmanın hem ailesini hem de kendisini nasıl şekillendirdiğini ilk kez anlattı.

Muhteşem bir kişisel hikayeniz var. Deneyimlerinize dayanarak, bugün büyüyen gençlere ne gibi tavsiyelerde bulunursunuz?

Kesin olan tek şey, önümüzdeki 10 yıl içinde inanılmaz bir değişim olacağı. Gençlere tavsiyem, STEM (bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik) alanında eğitim almaları ve yapay zeka ile deneyler yapmalarıdır, çünkü yeni teknolojilerin nasıl çalıştığını ve nasıl kullanılabileceğini anlamak her zaman daha iyi olacaktır. Ancak öğrenmeyi öğrenme, yaratıcılık, uyum sağlama ve dayanıklılık gibi meta becerileri ihmal etmeyin. Bunların hepsi gelecek nesil için kritik öneme sahip olacak.

Yapay Zeka devriminin Sanayi Devrimi’nden çok daha büyük olduğundan sık sık bahsediyorsunuz. 10 yıl sonraki geleceğimizi tanımlayabilecek az sayıdaki kişiden birisiniz. Temel değişiklikler neler olacak?

Yapay zeka ilerledikçe köklü değişimler yaşanacak. Evrensel asistanlar sıradan görevleri yerine getirerek bizi daha yaratıcı arayışlara yönlendirecek. Yapay zeka araçları, eğitimi kişiselleştirmemize ve bizim için bilgileri düzenlememize yardımcı olarak dikkatimizi ve zihin alanımızı dijital dünyanın bombardımanından korumamızı sağlayacak. Yapay zeka ayrıca yeni ilaçlar ve malzemeleri daha hızlı tasarlamamıza yardımcı olarak bize daha iyi piller ve yeni temiz enerji kaynakları sunacak. Tüm bunlar, su, gıda, enerji ve diğer kaynakların kıtlığını ortadan kaldırarak radikal bir bolluk dönemine yol açabilir ve insan refahının en üst düzeye çıkmasını sağlayabilir. Ancak bu muhteşem gelecek, toplumun yapay zekayı güvenli ve sorumlu bir şekilde yönetmesine bağlı. Sanayileşmede olduğu gibi, bu geçiş de zorluklarla gelecek. Sanayi Devrimi toplum için net bir faydaydı ve dünyayı ileriye taşıdı. Yapay zekanın insanlık için de benzer bir sıçrama sağlayacağını umuyorum.

Yaşam süremiz boyunca bir yapay zeka “yaratığı” gerçek bir filozofla soyut fikirler üzerine Sokratik bir diyalog kurabilecek mi?

Bu makul ve hatta olası. Günümüzün yapay zekâ sistemleri etkileyici, ancak gerçek bir Sokratik diyalog için bazı temel yeteneklerden yoksunlar. Mantıklarını açıklayacak derin, kavramsal bir anlayışa sahip değiller ve fikirleri keşfetmek için kendi özgün sorularını soramıyorlar. Şu anda biz soru soruyoruz, onlar cevaplıyor. Gelecekte, her ikisini de bizi taklit etmeden, bizi yaratıcı olmaya iten ve yeni düşünce yollarına götüren bir şekilde yapabilmeleri gerekecek.

Gerçekten karlı olduğu kanıtlanmış, ticari olarak kullanıma sunulan bir yapay zeka uygulaması henüz yok… Yapay zeka beklentilerinin dot-com benzeri bir borsa balonu yarattığı endişesini paylaşıyor musunuz?

Kısa vadede, yapay zeka etrafında çok fazla abartı var – hatta belki de gereğinden fazla – çünkü günümüz sistemleri son derece etkileyici olsa da birçok kusuru da var. Kısa vadede bilimsel temeli olmayan birçok vaatte bulunuluyor. Ancak orta ve uzun vadede, yapay zekanın yaratacağı muazzam etki hâlâ yeterince takdir edilmiyor. İnsanlık tarihindeki en dönüştürücü an olacak, bu yüzden yaptığımız yatırımların haklı olduğunu düşünüyorum.

Yapay zeka geliştirme konusunda Çin gerçekten ABD’nin önünde mi? Rekabet eden yapay zeka platformlarıyla yeni bir soğuk savaş mı doğuyor? Avrupa bu alanda ciddi bir oyuncu olabilir mi?

ABD ve Batı, yapay zeka geliştirme konusunda şu anda Çin’in önünde yer alıyor, ancak Çin’in yerel yapay zeka ekosistemi güçlü ve son model lansmanlarının da gösterdiği gibi hızla yaklaşıyor. Avrupa (Birleşik Krallık dahil) ciddi bir oyuncu olabilir. Bilimsel keşif geçmişi, olağanüstü akademik kurumları ve güçlü girişimcilik ortamı sayesinde yapay zeka alanında gerçek güçlü yanlara sahip. Avrupa’nın, küresel olarak yapay zekanın sorumlu bir şekilde geliştirilmesi ve yönetilmesini şekillendirmek için ABD gibi yakın müttefikleriyle birlikte çalışma konusunda önemli bir rolü var. Ancak bu, yenilikçi, dinamik ve teknik açıdan ön planda kalmasını gerektirecek.

Yapay zekanın neredeyse her zorluğa çözüm sunduğu, neredeyse ütopik bir gelecek tablosu çiziyorsunuz. Yapay zekanın kitlesel işsizlik ve enerji tükenmesi nedeniyle büyük aksaklıklara yol açacağı öngörünüz, aşırı iyimser olma riskini taşıyor mu?

Temkinli bir iyimserim. Yapay genel zekanın (AGI) şimdiye kadar icat edilmiş en faydalı teknolojilerden biri olacağını düşünüyorum. Ancak yönetilmesi gereken önemli riskler ve yüksek düzeyde belirsizlik mevcut. Bu riskleri öngörmenin ve azaltmanın teknik yolları mevcut, ancak bir toplum olarak bunları daha iyi anlamaya ve bunlara hazırlanmaya çalışmalıyız. Ekonomistlerin, sosyal bilimcilerin, filozofların ve diğer uzmanların AGI sonrası bir dünyanın etkileri üzerine düşünmeleri gerekiyor. Böylesine derin bir toplumsal etki potansiyeline sahip bir teknoloji, olağanüstü bir özen ve öngörüyle ele alınmalıdır.

Yapay zekâ, işimizi, yani medya sektörünü kökten değiştiriyor. Yapay zekâ çağında sağlam habercilik ve analizin nasıl ayakta kalabileceği konusunda ne düşünüyorsunuz? Akıllı telefonlarında her şeye hazır, anlaşılır cevaplar arayan “tembel zihinler” neslinin riskiyle karşı karşıya mıyız? Yapay zekâ tarafından sağlanan bilgiler birkaç bilgi patronu tarafından mı kontrol edilecek?

Yapay zekâ, gazeteciler için güçlü bir araç olabilir ve onların daha sıradan bilgi toplama görevlerini yerine getirmelerine yardımcı olarak değerli haberlere daha fazla zaman ayırmalarını sağlayabilir. Yanlış bilgi ve deepfake’ler gerçek risklerdir, ancak insanların gerçek ve sahte bilgileri ayırt etmelerine yardımcı olmak için görünmez filigranlama gibi teknik çözümler mevcuttur. Evrensel dijital asistanlar, işte ve kişisel yaşamlarımızda daha üretken olmamıza yardımcı olacak, yaratıcılık ve derin düşünme için zaman kazandıracaktır. Bilgileri sentezlememize ve anlamamıza yardımcı olarak daha hızlı öğrenmemizi sağlayabilirler. Ayrıca, kitaplar, müzikler ve zamanımızı geçirmekten hoşlandığımız diğer şeyler için daha iyi ve daha kişiselleştirilmiş öneriler sunarak hayatlarımızı zenginleştirebilirler. Yapay zekâya adil ve eşit erişimin sağlanması, hükümetler, akademi, sivil toplum, filozoflar ve halk arasında dikkatli bir yönetim ve iş birliği gerektirir.

Babanızın ailesi 1974 yılında Kıbrıs’taki evlerini terk etmek zorunda kaldı. Bu travmatik bir an mıydı ve büyümenizin önemli bir parçası mıydı?

Büyükbabam ve büyükannem için yıkıcı bir andı çünkü kelimenin tam anlamıyla her şeylerini kaybettiler. O zamanlar İngiltere’de çalışıyorlardı ama tüm paralarını Kıbrıs’a gönderip Gazimağusa’da aile evlerini inşa etmeye çalışıyor ve sonunda orada yaşamaya geri dönüyorlardı. Her şeylerini kaybettiler ve sanırım bundan asla tam olarak kurtulamadılar. Açıkçası, bu durum benim yetiştirilme tarzımın büyük bir parçasıydı, her zaman arka planda kalan, dile getirilmeyen bir şeydi.